02 ว่ากันด้วยเรื่องของมหากาพย์แห่งการสร้างสรรค์ "เอนูม่า เอลิช"

มหากาพย์เอนูม่า เอลิช หรืออีกนามนึงคือ จารึกทั้งเจ็ดแห่งการสร้างสรรค์ เป็นมหากาพย์ของชาวเมโสโปเตเมียโดยกล่าวถึงต้นกำเนิดของสรรพสิ่งบนโลก ชื่อ"เอนูม่า เอลิช" นั้นมาจากวลีเริ่มต้นที่มีความหมายว่า "เมื่อบนสรวงสวรรค์...." ในจารึกทุกแผ่นจะมีการกล่าวถึงตำนานต่างๆ ที่ต่างถูกค้นพบจากหลายๆเมืองในเมโสโปเตเมีย ตัวอย่างเช่นที่ อาร์ชัวร์ (Ashur), คิช (Kish), หรือที่ห้องสมุดของอาร์ชัวร์บานิพอล ณ เมือง นิเนเวห์ (Nineveh) เป็นต้น นับได้ตั้งแต่ 1200 ปีก่อนคริสต์ศักราช แต่จารึกเหล่านี้ต่างถูกพิสูจน์ว่าเป็นเพียงสำเนาของจารึกตำนานที่มีอายุมานานกว่าการล่มสลายของซูเมอร์ (Sumer) ในปี 1750 ปีก่อนคริสต์ศักราช

บทหลักในมหากาพย์ "เอนูม่า เอลิช" นั้นจะเป็นเทพองค์ใดจะขึ้นอยู่กับว่าจารึกฉบับนั้นถูกเขียนขึ้นโดยใคร ในกรณีของจารึกฉบับบาบิโลนเนียน เทพมาร์ดุคจะเป็นเทพองค์หลักในเรื่อง เนื่องจากเทพมาร์ดุคเป็นเทพประจำเมืองบาบิโลน ในขณะที่เทพแอ/เอนคิ หรือ เทพเอนลิลจะมีบทบาทหลักในจารึกแบบฉบับของชาวสุเมเรียน และ ในจารึกที่ถูกพบที่เมืองอาร์ชัวร์ (Ashur) ก็จะมีเทพอาร์ชัวร์ที่เป็นเทพประจำเมืองรับบทหลัก สรุปได้ว่าบทหลักของเรื่องจะขึ้นอยู่กับเทพประจำเมืองนั้นๆที่จารึกได้ถูกเขียนขึ้นนั่นเอง แต่อย่างไรก็ตาม เทพแอก็ยังมีบทบาทสำคัยในแบบฉบับบาบิโลเนียนในการสร้างมนุษย์

ในที่นี่จะขอเล่าเรื่องคร่าวๆในแบบฉบับบาบิโลเนียนที่มีเทพมาร์ดุคเป็นบทหลักในเรื่อง

เมื่อครั้งที่สรวงสวรรค์และแผ่นดินยังไม่ก่อร่างสร้างตัว มีเพียงแต่น้ำที่หมุนวนอย่างสับสนอลหม่าน จากนั้นน้ำได้แบ่งออกเป็นน้ำจืดหรือเทพอัปซูและน้ำเค็มหรือเทพีเทียแมต หลังจากนั้นเทพอัปซูและเทพีเทียแมตก้ได้ให้กำเนิดเทพรุ่นต่อๆมา เทพรุ่นต่อมานั้นได้ก่อความวุ่นวายเป็นการรบกวนการนอนและการทำงานเทพอัปซู ด้วยการแนะนำของขุนนางนามว่ามัมมู อัปซูได้ตัดสินใจที่จะฆ่าเทพรุ่นลูกที่ก่อเรื่อง เมื่อเทพีเทียแมตได้ยินเรื่องนี้เข้าจึงรีบไปบอกกับเทพเอนคิหรือแอผู้เป็นบุตรคนโตของนาง เทพเอนคิจึงทำให้เทพอัปซูหลับแล้วชิงลงมือฆ่าเขาเสีย จากนั้นจึงสร้างบ้านของตนขึ้น จากร่างของเทพอัปซู เมื่อเทพีเทียแมตทราบว่าสามีของนางได้ถูกลูกๆฆ่าเอาเสียแล้วก็รู้สึกโกรธแค้น นางจึงทำการปรึกาากับเทพคิงกุที่แนะนำให้นางทำการล้างแค้น เทพีเทียแมตได้มอบจารึกแห่งโชคชะตาให้กับเทพคิงกุเป็นรางวัล ทำให้เทพคิงกุได้รับอำนาจการปกครองแห่งทวยเทพและการกำหนดโชคชะตา คิงกุนำแผ่นจารึกแห่งโชคชะตามาเป็นเครื่องประดับอย่างภูมิใจ หลังจากนั้นเทพีเทียแมตและด้วยการช่วยเหลือของเทพคิงกุ นางได้เรียกกองกำลังที่น่าเกรงกลัวและสร้างปีศาจทั้งสิบเอ็ดมาเพื่อทำลายล้างเทพรุ่นลูก เทพแอ เอนคิ และ เทพองค์อื่นๆต่างรวมพลังกันปราบเทพีเทียแมตแต่ไม่เป็นผล จนในที่สุดเทพมาร์ดุคก็สามารถล้มคิงกุและเทียแมตได้ ลูกศรที่เทพมาร์ดุคได้ยิงออกไปได้ผ่าร่างของเทพีเทียแมตเป็นสองเสี่ยง น้ำที่ไหลจากดวงตาของนางกลายเป็นแม่น้ำไทกริสและยูเฟรติส เทพมาร์ดุคยังได้สร้างสวรรค์และโลกมนุษย์จากร่างของเทพีเทียแมต และทำการแบ่งหน้าที่ให้กับเทพแต่ละองค์ ปีศาจทั้งสิบเอ็ดของเทียแมตได้ถูกเทพมาร์ดุคพันธนาการไว้กับเท้าของพระองค์เพื่อแสดงถึงชัยชนะเหนือเทพีเทียแมต ในส่วนของจารึกแห่งโชคชะตานั้นก็ได้ตกเป็นของเทพมาร์ดุคและเป็นการมอบอำนาจการปกครองต่อพระองค์เอง หลังจากเหล่าเทพจบการสรรเสริญความดีของเทพมาร์ดุคแล้ว เทพมาร์ดุคก็ได้ทำการปรึกษาหารือกับเทพแอผู้เป็นเทพแห่งปัญญา แล้วได้ตัดสินใจที่จะสร้างมนุษย์ขึ้นจากสิ่งที่หลงเหลือจากสงคราม เมื่อคิงกุถูกประหาร เทพแอก็ได้นำเลือดของคิงกุมาสร้างมนุษย์คนแรกนามว่า ลัลลู และเขาก็ได้รับตำแหน่งเป็นผู้ช่วยทวยเทพในการปกครองและรักษาความเรียบร้อยต่างๆ

สำหรับชาวบาบิโลน มหากาพย์เอนูม่า เอลิชเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเทศกาลปีใหม่ในบาบิโลนที่จะมีการแห่เทวรูปของเทพมาร์คุค บทสรรเสริญเทพมาร์ดุคในจารึกแผ่นที่ 7 ของเอนูม่า เอลิชมักจะถูกนำมาร้องหรือสวดในช่วงพิธีอันสำคัญนี้

อ้างอิง: https://www.ancient.eu/.../enuma-elish---the-babylonian.../